در دنیای پیچیده ارتباطات امروز، کلمات تنها بخشی از داستان هستند. در یک نشست حرفهای، جایی که یک فرد با اعتماد به نفس وارد میشود و با زبان بدن قدرتمند خودش، حضورش را اعلام میکند، نشاندهنده این است که قدرت اصلی در ارتباط، لزوماً از طریق کلمات بیان نمیشود. در واقع، زبان بدن میتواند بین ۶۰ تا ۶۵ درصد از تمام ارتباطات را شامل شود.
به گفتهی پتی وود (Patti Wood)، متخصص رمزگشایی زبان بدن و نویسنده کتاب زبان بدن: «وقتی ارتباط برقرار میشود، ممکن است شما تنها یک یا دو کلمه حرف بزنید، اما هزاران نشانه غیرکلامی را نیز بیان میکنید.» این نشانههای غیرکلامی که شامل همه چیز است از وضعیت شما گرفته تا بیان شما، در هر تعاملی بسیار مهم هستند؛ به خصوص در محل کار از اهمیت ویژهای برخوردارند.
در این مقاله قرار است ابتدا به تعریف زبان بدن به زبان ساده بپردازیم و سپس 25 مدل پرکاربرد آن را نشان میدهیم. در انتها با 5 تکنیک برای رمزگشایی زبان بدن ارائه میکنیم. بعد از مطالعه این مقاله میتوانید با اعتمادبهنفس بیشتر، در ارتباطات خود، علاوه بر ارتباط کلامی از زبان بدن اثرگذاری خود را بیشتر کنید.
زبان بدن چیست؟
زبان بدن، مجموعهای از حرکات غیرکلامی است که به ما امکان میدهد بدون استفاده از کلمات، احساسات و واکنشهای خود را منتقل کنیم. حالتهای چهره، حرکات و نگاه چشم اغلب بهعنوان سه نوع اصلی آن شناخته میشوند، اما جنبههای دیگری نظیر وضعیت ایستادن و فاصله شخصی نیز میتوانند برای انتقال پیام مورداستفاده قرار گیرند. بهعنوان مثال:
- حالتهای چهره: توانایی بیان احساسات و نیتها از طریق تغییرات چهره.
- چشم: استفاده از چشمها برای برقراری ارتباط، نشان دادن علاقه یا بیعلاقگی.
- حرکات دست و پا: استفاده از دستها و دیگر بخشهای بدن برای بیان پیام یا احساس.
- وضعیت بدن و حالت ایستادن: نحوه قرارگیری بدن که میتواند اعتمادبهنفس، دفاعی بودن یا باز بودن را نشان دهد.
- فاصله شخصی: میزان فضایی که فرد از دیگران در حین ارتباط حفظ میکند که میتواند نشاندهنده نوع رابطه یا سطح راحتی باشد.
تحقیقات زیادی وجود دارد که نشان میدهد مغز ما ارتباط غیرکلامی را نسبت به ارتباط کلامی در اولویت قرار میدهد. بهعنوانمثال، زمانی که مغز جملهٔ «دوستت دارم» با چهرهای عبوس یا لحن نامناسب بشنود، ممکن است نشانههای غیرکلامی مثل زبان بدن بد را به کلمات ترجیح دهد!
اهمیت تلفیق زبان بدن و فن بیان
ارتباط بین زبان بدن و فن بیان عمیق و جدانشدنی است. فن بیان یعنی مهارت استفاده از کلمات برای بیان پیام اما، زبان بدن به مجموعهای از حرکات غیرکلامی و نشانهها میپردازد که همراه با کلمات یا بدون آنها، پیامهایی را منتقل میکنند. هر دوی این عناصر در ساختار ارتباطی ما نقش بسزایی دارند و در ایجاد ارتباطات مؤثر، تکمیلکننده یکدیگر هستند.
استفاده از زبان بیان در کنار فن بیان مناسب باعث میشود:
- تقویت پیامها: زبان بدن میتواند تأکید یا تقویتکننده پیامهای کلامی باشد. برای مثال، استفاده از حرکات دست هنگام تأکید بر یک نکته میتواند به تقویت اثربخشی آن کمک کند.
- بروز هیجان: زبان بدن به ما امکان میدهد که احساسات و واکنشهای عاطفی خود را به روشی مؤثرتر از کلمات بهتنهایی بیان کنیم. این امر بهویژه در موقعیتهایی که بیان احساسات مهم است، مانند سخنرانیها یا مذاکرات، حائز اهمیت است.
- ایجاد اعتماد و صداقت: زبان بدن صادقانه و متناسب با پیامهای کلامی میتواند به ایجاد احساس اعتماد و صداقت در مخاطبان کمک کند. ناهماهنگی بین کلمات و زبان بدن میتواند به ایجاد تردید منجر شود.
- بهبود مهارتهای شنیداری: درک و تفسیر زبان بدن دیگران به ما کمک میکند که به یک شنونده فعالتر تبدیل شویم، بهاینترتیب میتوانیم بهتر به پیامها و احساسات پنهان در پشت کلمات توجه کنیم.
نکاتی که قبل از آموزش زبان بدن باید به آن توجه کنید:
مهم است که بهخاطر داشته باشیم زبان بدن در همه جای دنیا معمول و یکسان نیست. عوامل مختلفی روی نحوه استفاده و تفسیر آن تأثیر میگذارند. مثل:
تفاوتهای فرهنگی:
پسزمینه فرهنگی فرد میتواند تأثیر زیادی بر نحوه استفاده و خوانش زبان بدن داشته باشد. به مثال زیر توجه کنید:
در بسیاری از فرهنگهای غربی، تماس چشمی هنگام صحبتکردن نشانهای از صداقت و علاقه است. اما در بعضی فرهنگهای شرقی، افراد از تماس چشمی طولانی اجتناب میکنند. در این فرهنگ نگاهکردن به پایین یا کنار محترمانهتر به نظر میرسد.
تفاوتهای روانشناختی:
شرایط سلامت روان نیز ممکن است بر زبان بدن تأثیر بگذارد. بهعنوانمثال، برای شخصی با اضطراب اجتماعی برقراری، حفظ تماس چشمی بسیار سخت است.
به طور خلاصه، برای ارتباط مؤثرتر، مهم است که تمام جنبههای ارتباط را در نظر بگیریم. این شامل ارتباط کلامی و گوش دادن فعال یا همدلانه، همچنین زبان بدن است.
عناصر اصلی زبان بدن
حالتهای چهره
چهره شما قادر است بدون گفتن کلمهای، احساسات بیشماری را منتقل کند. برخلاف برخی اشکال از ارتباط غیرکلامی،حالتهای چهره برای خوشحالی، ناراحتی، خشم، تعجب، ترس و تنفر در فرهنگهای مختلف یکسان است.
حرکات دست و پا و وضعیت بدن
فکر کنید که چگونه ادراکهای شما از افراد تحتتأثیر نحوه نشستن، راهرفتن، ایستادن، یا نگهداشتن سرشان قرار میگیرد. نحوه حرکت شما و نحوه برخوردتان با خود، اطلاعات فراوانی را به دنیا منتقل میکند. این نوع از ارتباط غیرکلامی شامل وضعیت بدنی، حمل، ایستادگی، و حرکات ظریفی که انجام میدهید، میشود.
اشارهها
اشارهها در زندگی روزمره ما بسیار پرکاربرد هستند. شما ممکن است دست تکان دهید، اشاره یا دعوت کنید، یا هنگام بحثکردن یا صحبتکردن، از دستهای خود استفاده کنید.
تماس چشمی
ازآنجاکه حس بصری برای بیشتر افراد غالب است، تماس چشمی یک نوع مهم از ارتباط غیرکلامی است. نحوه نگاهکردن به کسی میتواند چیزهای زیادی، از جمله علاقه، محبت، نفرت، دشمنی، یا جذابیت را منتقل کند. تماس چشمی همچنین در حفظ جریان گفتگو و برای ارزیابی علاقه و واکنش طرف مقابل مهم است.
لمس
از طریق لمس، ما مقدار زیادی اطلاعات منتقل میکنیم. فکر کنید به پیامهای بسیار متفاوتی که توسط یکدست دادن ضعیف، یک آغوش گرم، یک نوازش متکبرانه روی سر، یا گرفتن محکم بازو، بهعنوانمثال، داده میشود.
فضا
آیا تابهحال در طول یک گفتگو احساس بخاطر اینکه شخص دیگری خیلی نزدیک ایستاده و فضای شما را کمتر کرده است احساس ناراحتی کردهاید؟ حفظ فاصلهی فیزیکی یکی از نکات خیلی مهم در براقرای ارتباط موثر است که درادامه به طور کامل به تحلیل آن میپردازیم.
صدا
نحوهی بیان شما همانند زبان بدن اهمیت دارد. هنگامی که صحبت میکنید، دیگران علاوه بر گوشدادن به کلمات شما، صدای شما را «میخوانند». مواردی مثل زمانبندی و سرعت بیان، میزان بلندی صدا، لحن و تأکید شما، و آواهایی مثل «آها» و «اوهوم» نکتههایی هستند که افراد در هنگام صحبتکردن شما به آن توجه میکنند.
رمزگشایی دهان در زبان بدن
دهان و حرکات آن، از جمله لبخند و حالت لبها، بخش مهمی از زبان بدن را تشکیل میدهند که اغلب نادیده گرفته میشود. با این حال، توانایی درک و تفسیر این نشانهها میتواند بینش عمیقی در مورد احساسات و نیتهای پنهان افراد بهشما دهد.
لبخندها
- لبخند واقعی: در یک لبخند صادقانه، گوشههای دهان به سمت بالا میروند و چشمها به طور خفیفی تنگ شده و در گوشهها چروک میخورند. این نوع لبخند، شادی و رضایت واقعی را نشان میدهد.
- لبخند ناسازگار: لبخندهایی که در آنها چشمها شرکت ندارند، معمولاً نشان دهنده ناراحتی یا تظاهر است. این نوع لبخند ممکن است در پاسخ به یک موقعیت ناراحتکننده اتفاق بیفتد.
- لبخند تمسخرآمیز: لبخندی که پس از یک بیان کوچک از نارضایتی یا تحقیر ظاهر میشود، میتواند بیقطعیت، تحقیر یا عدم علاقه به موضوع را نشان دهد.
حالت لبها
- لبهای فشرده یا باریک: این حالت میتواند نشانه ناراحتی یا نگرانی باشد.
- لبهای لرزان: لبهایی که لرزش دارند، ممکن است ترس یا غم را نشان دهند.
- لبهای درهم کشیده: این حالت میتواند خشم یا مخالفت را انتقال دهد.
- لبهای باز، کمی جدا شده: این وضعیت معمولاً نشان دهنده راحتی و آرامش است.
رمزگشایی چشمها در زبان بدن
چشمها اغلب به عنوان “پنجرهای به روح” توصیف میشوند. آنها میتوانند بدون گفتن یک کلمه، احساسات عمیق و پیچیدهای را بیان کنند. با کمی دقت به حرکات و حالات چشمان، می توانیم درک عمیق تری از دنیای اطرافیان خود و آنچه در ذهنشان می گذرد، به دست آوریم. اما چگونه چشمها در زبان بدن اثر میگذارند؟
پلک زدن
افراد معمولاً زمانی که تحت نوعی از استرس هستند، به سرعت پلک میزنند. شاید شنیده باشید که پلک زدن سریع اغلب نشانه بیصداقتی است، اما این همیشه درست نیست. شما ممکن است در موقعیتهای زیر سریع پلک بزنید:
- هنگام حل یک مسئله دشوار
- احساس ناراحتی
- ترس یا نگرانی از چیزی
جهت نگاه
چشمها معمولاً به دنبال چیزهایی میروند که به آن علاقهمند هستند، بنابراین ردیابی حرکت نگاه کسی میتواند اطلاعاتی درباره خواسته یا حالت روحیشان به شما بدهد.
اگر با کسی صحبت میکنید که با چشمهایش مدام میز پذیرایی را دنبال میکند، ممکن است علاقهمندی بیشتری به خوردن تا صحبت کردن در آن لحظه داشته باشد. کسی که به سمت خروج نگاه میکند، ممکن است بخواهد برود.
معمولاً بسیاری افراد هنگام:
- حل کردن یک مشکل
- یادآوری اطلاعات یا خاطرات
- فکر کردن به چیزی دشوار
چشمهای خود را به پایین یا یک سمت میبرند.
رمزگشایی دست و پا در زبان بدن:
اگرچه افراد معمولاً از حرکات دست و پا برای انجام دادن فعالیتهای هدفمند استفاده میکنند. اما حرکاتی که بیشتر به صورت غریزی رخ میدهند نیز میتوانند اطلاعات زیادی درباره احساسات فاش کنند.
بازوها
افراد اغلب هنگام احساس:
- آسیبپذیری
- اضطراب
- عدم علاقه به در نظر گرفتن دیدگاه دیگران
بازوهای خود را صلیبی میکنند. جالب است که بازوهای صلیبی میتوانند نشانهای از اعتماد به نفس نیز باشند. اگر کسی هنگام لبخند زدن، تکیه دادن به عقب یا نشان دادن سایر نشانههای راحتی، بازوهای خود را صلیبی کند، احتمالاً احساس کنترل نسبی بر موقعیت دارد تا اینکه احساس آسیبپذیری کند.
- نگه داشتن چیزی در برابر سینه
- قرار دادن بازو روی یک صندلی یا میز
- دراز کردن بازو برای ایجاد فاصله
- استفاده از یک بازو برای نگه داشتن دیگری پشت پشت
پاها
انجام دادن حرکاتی مثل:
- تکان دادن پاها
- لرزش پا
- جابهجا شدن از پایی به پای دیگر
نشانههایی از اضطراب و بیقراری را نمایش دهند. پاهای صلیبی نیز میتوانند نشانهای از عدم تمایل به شنیدن حرفهای کسی باشند، بهویژه زمانی که بازوها نیز صلیبی شده باشند.
به جهت قرارگیری پاهای فرد در طول گفتگو را توجه کنید.اگر پاهای او به سمت بیرون باشد، ممکن است بیشتر به فکر ترک گفتگو باشد تا ادامه دادن آن. اگر پاه به سمت شما باشد، احتمالاً از گفتگو لذت میبرند و مایل به ادامه آن هستند.
دستها
بسیاری از افراد هنگام صحبت کردن برای تأکید از حرکات دست استفاده میکنند. تحقیقات نشان میدهد که ما معمولاً اگر کسی هنگام سوال پرسیدن از دست استفاده کند، سریعتر پاسخ میدهیم.
- دستهای دراز شده با کفهای باز ممکن است بازتابی از پذیرش، اعتماد یا تسلیم شدن باشد.
- مشتهای بسته میتوانند نشاندهنده خشم یا ناامیدی باشند، بهویژه در کسی که سعی دارد این احساسات را سرکوب کند. ممکن است متوجه شوید که حالت چهره آنها بیتفاوت یا حتی آرام باشد.
- لمس ناخودآگاه، ممکن است نشانهای باشد که فرد در حال دقیق فکر کردن است یا به شدت به حرفهای شما علاقهمند است.
نفس کشیدن
نفس کشیدن شما معمولاً هنگام قرار گرفتن در شرایط استرسزا تندتر میشود. این استرس میتواند هم مثبت باشد و هم منفی، پس فردی که به سرعت نفس میکشد ممکن است:
- هیجانزده
- مضطرب
- نگران یا وحشتزده باشد
یک نفس عمیق و طولانی میتواند نشان دهنده:
- آرامش
- خشم یا
- خستگی باشد
نفسهای آرام معمولاً حالتی از آرامش یا تفکر را نشان میدهند. الگوهای معمولی نفس کشیدن شاید زیاد به چشم نیایند، اما گاهی نفس کشیدن فرد میتواند بسیار کنترل شده یا دقیق به نظر برسد. این کنترل عمدی اغلب زمانی رخ میدهد که فرد سعی دارد یک احساس قوی مانند خشم را سرکوب کند.
زبان بدن حالت نشستن و وضعیت بدن
وضعیت بدن
وضعیت بدن شما یا نحوهای که خودتان را نگه میدارید، میتواند نشانههای خوبی از احساسات شما در آن لحظه بدهد. برخی رایجترین نشانهها در این مدل زبان بدن عبارتاند از:
- تکیه دادن به دیوار یا پشتیبان دیگر میتواند خستگی یا بیعلاقگی را پیشنهاد کند.
- خم شدن به سمت یک گفتگو یا شخص معمولاً نشاندهنده علاقه یا هیجان است.
- ایستادن صاف، گاهی اوقات با دستها روی کمر، میتواند هیجان، مشتاق بودن، و اعتماد به نفس را نشان دهد.
- ایستادن صاف با دستها در کنار، یک وضعیت استراحت معمولی است که نشاندهنده تمایل به مشارکت و گوش دادن است.
- تکیه دادن سر به یک دست میتواند علاقه را نشان دهد. وقتی هر دو دست سر را پشتیبانی میکنند، ممکن است خستگی یا کسل بودن را نشان دهد.
- کج کردن سر یا بدن به یک طرف نشاندهنده علاقه و تمرکز است. همچنین میتواند بسته به سایر نشانههای زبان بدن، جذابیت را نشان دهد.
فاصله
گاهی اوقات میزان فاصله فیزیکی که فرد هنگام صحبت کردن با شما حفظ میکند، پیامهایی را برای شما دارد، اما به خاطر داشته باشید که بسیاری از افراد به سادگی ترجیح میدهند فاصله بیشتری بین خود و دیگران، بهویژه افرادی که خوب نمیشناسند، حفظ کنند.
از طرف دیگر، برخی افراد ممکن است به فضای شخصی کمتری عادت کرده باشند. آنها ممکن است بسیار نزدیک بایستند یا بنشینند.
- کسی که معمولاً بسیار نزدیک به شما میایستد یا مینشیند، احتمالاً از صحبت با شما لذت میبرد.
- کسی که فاصله دارد و اگر شما گامی به جلو بردارید یک قدم به عقب برمیدارد، احتمالاً میخواهد فاصلهی خودش را در ارتباط با شما حفظ کند. یعنی که فرد بدنبال حفظ فضای امن خودش است.
- شستن به اندازهای نزدیک که لمس کردن امکانپذیر باشد یا خم شدن به سمت گفتگو، بهویژه با یک لبخند یا لمس کوتاه، اغلب نشاندهنده جذابیت فیزیکی است.
- بالا بردن دست یا بازو هنگام قدم زدن به عقب اغلب نشاندهنده تمایل برای ایجاد یک مانع فیزیکی یا فاصله بیشتر است.
چگونه زبان بدن را بخوانیم
حالا که با انواع زبان بدن آشنا شدید، زمان آن است که یاد بگیرید چگونه آنها را تفسیر کنید و بفهمید به دنبال چه چیزهایی باید باشید. درک ارتباط غیر کلامی میتواند چالشبرانگیز باشد زیرا هر کسی به شکل متفاوتی از آن استفاده میکند. اما نگران نباشید، در اینجا چهار نکته ارزشمند برای کمک به شما در خواندن آن آورده شده است:
1. آیا زبان بدن با پیام فرد مطابقت دارند؟
کلمات و نشانههای غیرکلامی مانند زبان بدن باید در صورتی که فرد واقعاً با افکار خود صادق است، مطابقت دارند. به عنوان مثال، اگر کسی توضیح دهد که از یک تصمیم چقدر خوشحال است اما از زبان بدن بسته با دستان قلاب شده استفاده کند، این نشانه ناهماهنگی است.
2. بدانید چگونه بین زبان بدن باز و بسته تمایز قائل شوید
وقتی میدانید که زبان بدن باز (مثلاً وضعیت باز، تماس چشمی) اغلب به معنای راحتی و آرامش فرد است، و زبان بدن بسته (مثلاً دستان قلاب شده یا عدم تماس چشمی) میتواند به معنای استرس یا ناراحتی فرد باشد، تفسیر کمی آسانتر میشود.
3. بهجای پرداختن به جزییات، به برداشت کلی خودتان توجه کنید.
سعی نکنید روی هر حرکت کوچکی که شخص انجام میدهد تمرکز کنید، زیرا این میتواند باعث شود بیش از حد روی افراد تجزیه و تحلیل کنید. به جای آن، یک قدم به عقب بردارید و به برداشت کلی، محیطی که در آن هستید و موقعیت نگاه کنید.
4. به غریزه خود اعتماد کنید
گاهی اوقات، شهود ما میتواند نشانههای ظریفی را دریافت کند که ممکن است به طور آگاهانه تشخیص ندهیم. اگر زبان بدن فردی به شما حسی میدهد که چیزی درست نیست، ارزش دارد که به آن توجه و بیشتر بررسی کنید.
20 مدل زبان بدن همراه عکس
حالتهای چهره:
- لبخند: نشاندهنده خوشحالی، رضایت یا تمایل به برقراری ارتباط است.
- اخم: نشاندهنده نارضایتی، عصبانیت یا تمرکز است.
- ابروهای بالا رفته: نشاندهنده تعجب، شوک یا عدم درک است.
- تماس چشمی: نشاندهنده توجه، علاقه و اعتماد به نفس است.
حرکات دست و پا:
- دست به سینه: نشاندهنده دفاعی بودن، عدم تمایل به صحبت یا عدم اعتماد به نفس است.
- دستها در جیب: نشاندهنده بیحوصلگی، عدم تمایل به تعامل یا پنهان کردن چیزی است.
- بازی با موها یا لباس: نشاندهنده اضطراب، بیقراری یا عدم تمرکز است.
- راه رفتن سریع: نشاندهنده عجله، اضطراب یا هدفمندی است.
وضعیت بدن:
- صاف نشستن: نشاندهنده اعتماد به نفس، احترام و توجه است.
- قوز کردن: نشاندهنده عدم اعتماد به نفس، خجالت یا بیعلاقگی است.
- خم شدن به جلو: نشاندهنده علاقه، توجه یا تمایل به برقراری ارتباط است.
- خم شدن به عقب: نشاندهنده عدم تمایل به تعامل، بیعلاقگی یا عدم اعتماد به نفس است.
حرکات ناخودآگاه:
- خاراندن سر: نشاندهنده اضطراب، تردید یا عدم اطمینان است.
- لمس صورت: نشاندهنده عدم صداقت، اضطراب یا تلاش برای پنهان کردن احساسات است.
- بازی با اشیاء: نشاندهنده بیحوصلگی، اضطراب یا عدم تمرکز است.
فاصله فیزیکی:
- فاصله نزدیک: نشاندهنده صمیمیت، علاقه یا تمایل به برقراری ارتباط عاطفی است.
- فاصله متوسط: نشاندهنده رابطه دوستانه یا همکارانه است.
- فاصله دور: نشاندهنده عدم تمایل به تعامل، بیعلاقگی یا عدم اعتماد به نفس است.
کلام آخر:
با درک و تفسیر زبان بدن، شما میتوانید بینشهای ارزشمندی در مورد نحوه درک دیگران از خود به دست آورید و رفتار خود را متناسب با آن تنظیم کنید. چه در محیطهای حرفهای و چه قرارهای دوستانه، توانایی خواندن و پاسخ دادن به نشانههای غیرکلامی میتواند مهارتهای ارتباطی شما را به طور قابل توجهی ارتقا بدهد.
بدون دیدگاه